આજકાલ, કિશોરો કે જેઓ તેમના રૂમમાં તેમના મોબાઇલ ફોન અને લેપટોપ સાથે વ્યસ્ત છે તે મહાનગરોના વાલીઓ માટે ચિંતાનો વિષય છે. આવી સ્થિતિમાં, ઓસ્ટ્રેલિયાથી દૂરના બાળકો માટે સોશિયલ મીડિયા પર પ્રતિબંધના સમાચારથી ભારતીય માતા-પિતા પણ ઉત્સાહિત છે, બાળકોમાં સ્ક્રીન ટાઈમ વિશે વૈશ્વિક જાગૃતિ દર્શાવે છે કે મામલો ગંભીર છે. જાણો કેવી રીતે?
15 વર્ષની છોકરી ઘરે રંગકામ કરતી અને અંગ્રેજી ગીતો સાંભળતી. પરિવારના સભ્યોને અંગ્રેજી આવડતું ન હતું પરંતુ તેઓએ ક્યારેય તેમની પુત્રીના વર્તનમાં અસામાન્ય કંઈ જોયું ન હતું. કોઈ પણ કારણ વગર તેણે પોતાને નુકસાન પહોંચાડવાનો પ્રયાસ કરતાં એલાર્મ વધી ગયું હતું. આવું વધુ બે-ત્રણ વાર બન્યું. પરિવારે મનોવૈજ્ઞાનિકની મદદ લીધી. તે બહાર આવ્યું છે કે તેણી જે ગીતો સાંભળે છે તે હતાશાથી ભરેલી છે અને તેણી જે ચિત્રો બનાવે છે તે હિંસાથી ભરેલી છે. ગીતના બોલ પુખ્ત છે અને પેઇન્ટિંગ ગોરથી ભરપૂર છે. તેના માતા-પિતાને ખબર નહોતી કે યુવતી સોશિયલ મીડિયા પર એક્ટિવ છે અને તે તેના માથા પર વર્ચ્યુઅલ સ્ટ્રેસ વહન કરી રહી છે.
આ મામલો સાયબર સેફ્ટી એક્સપર્ટ મુકેશ ચૌધરી પાસે આવ્યો હતો. તે કહે છે કે કિશોરવયના બાળકોના આવા ઘણા કિસ્સાઓ તેમની પાસે આવે છે જ્યાં સોશિયલ મીડિયાના કારણે બાળક સંપૂર્ણપણે બદલાઈ ગયું છે.
કિશોરવયના બાળકો પર સોશિયલ મીડિયાની અસર
સાયબર સિક્યોરિટી એક્સપર્ટ મુકેશ ચૌધરીએ અન્ય એક કિસ્સાનો ઉલ્લેખ કર્યો છે. 16 વર્ષના 10મા ધોરણના વિદ્યાર્થીએ તેના શિક્ષકની નકલી પ્રોફાઇલ બનાવી અને તેનો વાંધાજનક ઑફ-સીન ફોટો એડિટ કરીને સોશિયલ મીડિયા પર શેર કર્યો. શાળાના બાળકોને ખબર હતી, પરંતુ ન તો કોઈ શિક્ષક અને ન તો તે બાળકના માતાપિતા. તપાસ બાદ જ્યારે મામલો સામે આવ્યો ત્યારે માતા-પિતા પણ આશ્ચર્યચકિત થઈ ગયા કારણ કે તેમને લાગતું હતું કે બાળક લેપટોપ પર અભ્યાસ કરી રહ્યો છે.
એ જ રીતે, એક છોકરી અડધા સ્ક્રીન પર ક્લાસ ખોલતી અને બીજી બાજુ ચેટ કરતી. ઘણા દિવસો પછી પરિવારના સભ્યોને ખબર પડી કે તે ભણતી નથી પણ ચેટ કરતી હતી. મુકેશ ચૌધરી કહે છે, ક્યારેક સોશિયલ મીડિયા પર ખૂબ એક્ટિવ રહેવાથી તમે કેટલીક વસ્તુઓ જુઓ છો જે હિટ થઈ જાય છે. બાળકો સમજી શકતા નથી કે તે સાચું છે કે ખોટું. તેઓ તેને અનુસરવાનું શરૂ કરે છે.
નાની ઉંમરે સોશિયલ મીડિયાના ગેરફાયદા
અમે સાયબર સિક્યોરિટી નિષ્ણાત મુકેશ ચૌધરી, સાયબર કાયદાના નિષ્ણાત પવન દુગ્ગલ, મનોચિકિત્સક સમીર મલ્હોત્રા અને શિક્ષણશાસ્ત્રી અનુરાધા જોશી અને ઘણા માતા-પિતા સાથે વાત કરી અને દરેક વ્યક્તિ સોશિયલ મીડિયાના ગેરફાયદા જોઈ રહ્યા છે જે શરીર અને મન બંનેને અસર કરી રહ્યા છે.